Karadenizli tek tip besleniyor

Uzman Diyetisyen Çıray: “Beslenme kültürü dışa kapalı bir şehir Trabzon. Burada insanların çoğunlukta lahana, fasulye, mısır ve hamsi doğrultusunda beslenme yapısı var. Tek tip beslenme çok istediğimiz bir beslenme türü değil.” 30 Eylül 2019 Pazartesi 13:26 0 Yaşamsal faaliyetlerimizi sürdürebilmek için beslenmemiz gerekir. Günümüzde değişen koşullar beslenme kültürümüzü de etkiledi. Artık hazır gıdaların girmediği bir ev yok. Aldığımız besinler sağlımızı tehdit etmenin ötesine çoktan geçmiş. Uzman Diyetisyen Merve Çıray, konuya ilişkin çarpıcı açıklamalarda bulundu.

Beslenme alışkanlıklarımız nasıl?

Merve Çıray: Toplumun sağlığıdır beslenme. Şişmanlık giderek artıyor. Gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerde şişmanlık daha fazla görülüyor. Sebebi de çok fazla karbonhidrat ağırlıklı hazır gıda (paketlenmiş gıda) ağırlıklı beslenme. Ve çocuklar şişmanlıyor. Devlet büyüklerimizin hem beslenme hem eğitim anlamında çok ciddi değişimler yapması gerekir. Biz bunu sadece aile bazında çözemeyiz. Çok sık karşılaştığım bir durum var. Evde çocuk çok sağlıklı besleniyorken sabah okula gidiyor akşam okuldan çıkıyor. Dolayısıyla bütün öğünlerini okulda yiyor.Örneğin bir çocuğu için gelen danışanımın okulundan istediğim yemek listesinde gözlerime inanamadım. Bir devlet okulunda sabah mesela poğaça, çikolata, krem peynir aynı zamanda beyaz ekmek gibi yiyecekler tüketiliyor. Öğleye kadar kan şekerini de düşürüyor zaten. Kantinden de gazlı içecek, gofret tarzı şeyler alıyor. Öğlen yemeğinde işlenmiş gıdalar yoğunlukta bir menüyle karşılaşıyoruz. Menüler hep hazır gıdaya dayalı. Nugget, şinitzel tarzı şeyler… Okul menülerine baktığımızda ne yazık ki çok kötü.  Bu menüde okul aile birliğinin ve gıda mühendislerinin imzası vardı. CİMER’e yazdım. Bunun üzerine İl Milli Eğitim Müdürlüğünden bana ulaştılar. Bunun genel bir problem olduğunu Trabzon’u çözsek diğer illerde de böyle bir problem yaşandığını söylediler. Ben gönüllüyüm. Okulların menülerini ben hazırlayayım. Bütün okullarda standart bir menü olacak. Ara ara kontrol edilecek. Ve bazen de beslenmeyle alakalı eğitim verilecek. Zor değil. Beslenme, gıda toplumun ortak problemi. Devlet politikalarıyla ancak düzenlenebilecek bir sistem.Besin çeşitliliği fazla, hazır gıdalara olan kolay ulaşım söz konusu. Bizim en önemli besinimiz fındık. Çocukların okul çantasının bir gözüne hep fındık, ceviz, badem doldurun diyorum.

Trabzon’un yemeklerine baktığımızda genellikle sebze ve deniz ürünleri özellikle hamsi ağırlıkta. Beslenme kültürümüz için ideal diyebilir miyiz?

Merve Çıray:Sebzesi bol olan bir şehirdeyiz gibi ama değil. Beslenme kültürü dışa kapalı bir şehir Trabzon. Diğer bölgelerimiz sebze ve meyve anlamında çok daha zengin. Burada insanların çoğunlukla lahana, fasulye, mısır ve hamsi doğrultusunda beslenme yapısı var. Sebze kültürü çok az. Birçok insanın evinde fasulye, pırasa, ıspanak dışında kışın sebze pişmiyor. Sebze çeşitliliğini artırmamız lazım. Enginar, kereviz en çok tüketilmesi gereken kış sebzelerdendir, soğuğa karşı dayanıklılığı artırır. Hastalıklardan korur. Sebzelerin fazla tüketilmesi herhangi bir sıkıntıya yol açmaz. Ancak tek tip beslenme çok istediğimiz bir beslenme türü değil. Biz istiyoruz ki her meyve, sebze ve gıda mevsiminde çeşitli tüketilsin. Her meyve ve sebzenin vitamin ile mineralleri farklıdır.

Satın aldığımız ürünlerde neye dikkat etmeliyiz? Hazır paketlenmiş gıdalar ne gibi tehlike saçıyor?

Merve Çıray:Toplumdaki en büyük beslenme problemlerimizden birisi gıdaların yapısının değişmesi. Artık kullandığımız buğday ithal buğday. Yerli buğday kullanmıyoruz. İthal buğdayların çoğu genetiği değiştirilmiş. Genetiği değiştirilmiş buğday unundan yapılmış yiyecekleri sık tükettiğimizde ‌otoimmün hastalıklar artmaya başlıyor. Erken yaşlarda diyabet, romatizmal hastalıklar veya MS gibi birçok hastalıklar görülmeye başlıyor. Bu hastalıkların sık görülme nedeni de genetiği değiştirilmiş yiyecekler, gıdalar.  Ata tohumlarıyla beslenmek, bunlardan yapılmış yiyecekleri arttırmak çok önemli. Bu aslında toplumun problemi, bir kişinin tek başına çözebileceği bir şey değil. Ancak tek başımıza nasıl bunlarla savaşabiliriz? Bir marketten kuru baklagil alıyorsunuz, aldığınız ürünün menşeine bakın. Menşei Türkiye olması çok önemli. Yerli gıda olması… Tayland’dan gelen pirinç değil, Terme pirinci olması gerekir. Mercimeğin doğalını unuttuk. Bizim mercimeğimiz kırmızıdır, turuncu değil. Piyasadaki mercimeklerin hepsi Amerikan mercimeği. Biz buğdayın yüzde 90’ını Amerika’dan alıyoruz. Aynı şekilde mısır unu yerli değil. Lobiler birbirleriyle iş birliği içinde. Önce gıdanın yapısını bozuyorlar. Sonra ilaç sanayisiyle hastalıklara karşı bize ilaç pompalıyorlar. İki türlü bizden faydalanmış oluyorlar.

Yemek kültürünü nasıl değerlendiryorsunuz?

Merve Çıray:Yemek kültürümüz kaybolmaya yüz tuttu. Büyük ailelerin yerini çekirdek aileler almaya başladı. Bu da yeme içme alışkanlığımızı etkiledi. Sağlıksız beslenildiğinde şeker, margarin gibi kötü yağlar yoğunlukta vücudunuz onlara alışıyor ve sürekli canınız onları istiyor. Paketlenmiş gıdalarda kullanılan yağın cinsi çok önemli. Ayçiçek yağı, mısırözü yağı, palm yağı, kanola yağ gibi işlenmiş ve genetiği değiştirilmiş yani hibrit tohumlarla yapılmış gıdalardan üretilen yağlar kullanılıyor. Bizim kültürümüzde sızma zeytinyağı, fındık yağı, tereyağı var. Sağlıklı gıdaların tüketim miktarı ve sıklığı da çok belirleyici.

İnternette her konuyla ilgili bilgi yer alıyor. Bu bilgilere nasıl yaklaşılmalı?

Merve Çıray:Eğer kişinin sağlık ve kilo problemi varsa tek başına da bunu çözümleyemiyorsa mutlaka bir diyetisyene başvursun. İnternette, sosyal medyada çok bilgi var ama her bilgi doğru değil ne yazık ki. Çok ciddi bir karmaşa var. Her yazılanı doğru olarak algılıyor insanlar. Böyle bir dünya yok. Bilimin ışığında bilimsel veriler doğrultusunda olması çok önemli. Bilim değişkendir, tartışılır. Bilimsel verilerin insanlara doğru diye aktarılması için güçlü bir kanıta ihtiyacı var. Yalnız bu aşmaya gelmeyen bilgiye hipotez gözüyle bakılır. Ya da üzerinde çalışılması gerekir sonucu yazılır. Bu aşamadaki bilgilerin insanlara doğrudur diye sunulması hatalı bilgidir.

Son olarak okuyucularımıza ne önerirsiniz?

Merve Çıray:İlk önerim hazır gıdadan uzak durun. Light bir ürünü başvurduğunuz uzman size öneriyorsa kesinlikle ondan uzak durun. Bu ürünleri hiçbir yaşta özellikle çocuk yaşta asla kullanmayın. Bolca hareket edin, doğal beslenin, şekeri azaltın. Mümkün oldukça kültürel alışkanlıklara sadık kalın. Birlikte ev yemekleri yiyin, sefer tası taşıyın. Hazır gıda alacağınıza ev yemeğiniz yanınızda olsun. Bol su için.