Ses kayıtları ortaya çıkyı

12 Mart’ta meydana gelen kazada kaptan pilotu Beril Gebeş, ikinci pilotun Melike Kuvvet’in idaresindeki Başaran Holding’e ait, TC-TRB tescilli Bombardier Challenger 604 tipi iş jeti, İran’da düşmüş, kazada Hüseyin Başaran’ın kızı Mina Başaran ile 7 arkadaşının da olduğu 11 kişi hayatını kaybetmişti. İran Sivil Havacılık, kazadan 6 ay sonra 50 sayfalık bir ön raporu hazırladı. Raporda kazanın neden olduğu ve uçağın nasıl düştüğü maddeler halinde sıralandı. Kesin raporun önümüzdeki yıl çıkacağı da belirtildi.

PİLOTLARIN ACİL DURUM EĞİTİMLERİNİN ETKİLİ OLMADIĞI GÖRÜLDÜ

Hazırlanan ön rapora göre, uçak havalandıktan bir süre sonra uçakta bulunan üç hız göstergesinden birinin arızalandığı ve pilotaj hatası olduğu vurgulandı. Pilotların lisanslı olduğu ve tıbbı yönden de uçuşa uygun nitelikler taşıdığı yer aldı. Uçuşta yer alan pilot Beril Gebeş ve ikinci kaptan Melike Kuvvet'in anormal ve acil durum konusunda eğitimli olduğu ancak kaza uçuşu kanıtlarının bu eğitimlerinin etkili olmadığını gösterdiği altı çizildi. Ekibin kalkış ve yolculuk sırasında herhangi bir anormalliği rapor etmediği vurgulandı. Rapora göre uçağın bütün şekilde dağa çarparak parçalandığı da belirtildi.

UÇAK HAVADA TUTUNAMADI VE DÜŞÜŞ SÜRECİ BAŞLADI

Raporda kazaya ilişkin yapılan açıklamaya göre, “ Havada uçağın üç hız göstergesinden birinde meydana gelen arıza üzerine, mürettebat hareke geçti. Bunun üzerine pilot, gaz kollarını çekmesi sonucu uçağın hızını düşürmeye çalıştı. Bu hamle ‘Stall' denilen havada tutunamama durumunu yol açtı. Uçak pilotun ‘Stall' durumundan kurtulması için yeterli irtifaya sahipti. Ancak uçak havada tutunamadı ve düşüş süreci başladı” denildi. İşte saniye saniye facia böyle geldi 14:31:47:Kaptan Beril Gebeş(BG):3.8 seviye 38 bin(feet) tırmanma 14:31:49:BG:Vertical speed ile tırmanıyorum 14:31:53:Ting diye tek bir uyarı sesi geliyor.Single chime denilen uyarı geliyor.İki pilotun arasındaki göstergelerde 10 Knotluk fark var. 14:31:55: BG:Allah Allah,seninki ile benimki süratleri farklı 14:32:17:TC-TRB kuyruk tescili ile hava trafik kontrolörüne 38 bin feete tırmanış istiyorum 14:32:22:BG:Check listi açar mısın?-(Arıza meydana geldiğinde pilotlar check-liste gider.Yapılması gerekenler,  her bir arıza için check-listde yazar). 14:32:24:Kule tırmanışa izin veriyor 14:32:43:Sesten anlaşıldığına göre uçakta takat düşüşü var. Motorda bir takat azalması var. Gaz kesmişler. 14:33:47:Tekli bir uyarı sesi. Uyarı mesajı gelmiş 14:33:01:BG:Seviyeyi muhafaza edelim. Check-listi açalım 14:33:05:İkinci pilot Melike Kuvvet check-listte o başlığı açıyor ve okumaya başlıyor. 14:33:07:Tekrar bir uyarı mesajı geliyor 14:33:05:MK tekrar başlığı okuyor 14:33:16:BG:37 bin feet istiyor 14:33:31:Seviye uyarısı geliyor 14:33:33:Gaz kesmeye benzeyen bir ses duyuluyor 14:33:38:Süratle ilgili çeşitli kaygıları var onun hakkında iki pilot konuşuyor 14:33:39:BG:İkimizin sürati aynı değil 14:33:47:MK Check-listdeki tanımlamaları okuyor 14:33:53:Uçağın aşırı sürat aşımında verdiği sesli ikaz duyuluyor(Burası en önemli gelişme) 14:34:02:MK:Benim süratim düşüyor 14:34:10:pilotlar kontrolörden seviye 3.7 yani 37 bin feete alçalma talep eder 14:34:23:MK:Kaptanım burnu ezin.Siz ezmiyorsunuz burnu(Stall olduğunda uçağın burnunu aşağı vermek gerektiği için Melike Kuvvet, Beril Gebeşi uyarıyor) 14:34:23:Süratle ilgili problem olduğundan kokpit ekibi hem fikir oluyor 14:34:32:Arıza ile ilgili uçağın kitapçığına bakıyorlar 14:34:36:Melike Kuvvet check-list maddelerini uygulamaya başlıyor 14:34:37:Sürat aşımı ikaz sesi geliyor 20 saniye boyunca geliyor(sürat aşımı uçaklar için çok tehlikelidir.Yapısal hasara sebep olabilir. Üreticinin izin verdiği maksimum süratin üzerine geçilirse parça kopması olabilir) 14:34:37:Pilotlar hava trafik kontrolöründen arıza nedeniyle 3.7.0a alçalma talep ediyor 14:34:38:BG:Bir dakika için lütfen bekleyin 14:34:40:BG:problem yok(yolculara söylüyor) 14:34:45:BG ikinci pilottan hava trafik kontrol merkezine seviye alçalma talep etmesini istiyor.3.4.0 talep etmesini söylüyor 14:34:45:Kule uçağa seviye 3.8.0ı(38 bin feette) muhafaza edin diyor 14:35:46:Düşen sürat nedeniyle kaygılanıyorlar 14:34:46:Oto pilotun attığının sesi duyuluyor.(Ya kendileri atıyor ya da oto pilot kendisi çıkıyor) 14:34:52:TC-TRB kuleden 3.7.0a(37 bin feet) alçalma talep ediyor 14:34:54:BG: 85deyiz diyor(muhtemelen motor takatıyla ilgili) 14:34:57:kule uçağa alçalmayı serbest kılıyor 14:34:57:Stall warning uyarısı ve stick shaker meydana geliyor. Uçak Stalla giriyor.Yani süratsiz kalıp havada tutunamıyor.Stall uyarısı ve lövyenin sallanması başlıyor.(Uçak stalla girdiğinde uyarmaya başlar lövye vibrasyona girerek tepki veriyor) 14:35:01:BG:85 N1de benimki(Motor devri) 14:35:00: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:04: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:06:MK:Bırak!neden burnu tutuyorsun 14:35:07: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:13:Seviye uyarısı var 14:35:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:16:BG:Ben tutmuyorum!Kendi kendine oluyor(Kumanda almıyor gibi yorumlanabilir) 14:35:20: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:21:MK:Niye çekiyorsun anlamıyorum(çekmemesi gerekiyor burnu aşağı doğru iterek vermesi lazım.Burnu alçaltması lazım) 14:35:23: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:26:MK:Napabilirim 14:35:28:lövye vibrasyonu benzeri ses duyuluyor 14:35:32: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:33:BG:Bana bir şey ver 14:35:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:34:37:Uçak kuleye 3.4.0a alçalma talep eder 14:34:40:MK:İrtifa kaybediyoruz 14:34:40:Lövye vibrasyonu benzeri ses 14:35:44: Lövye vibrasyonu sesi 14:35:47:BG yolculara: korkmanıza gerek yok,problem yok diyor 14:35:49: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:52: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:53:BG:Flight directorleri alır mısın? 14:35:56: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:01:N1 gitti(Motor devir göstergeleri kaybolduğu yorumlanıyor) 14:36:05: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:09: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:12: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:22: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:45:N1 gitmesiyle ilgili kaygılanıyorlar onunla meşgul oluyorlar 14:37:17:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:24:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:27:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:29:Sentetik bir ses duyulur motor yağı ikazı veriyor.Düşük yağ ikazı geliyor. Uçak yağ ikazı veriyor. (İhtimallerden biri yağ kaçağı var) 14:37:37.tekli uyarı sesi 14:37:49:tekli uyarı sesi 14:37:54:üçlü uyarı sesi 14:37:56:Kokpit ses kayıtları bitene kadar stall uyarı ve lövye vibrasyonu devem eder 14:37:57:TC-TRB emergency deklere eder 14:38:00: Kokpitte tek bir uyarı sesi 14:38:49:Uçak irtifa kaybetmeye devam ediyor 14:40:58:Uçak İranlı kontrolörün radarında kayboluyor.O sırada yakın bir noktada uçağı gören bir yolcu uçağının pilotundan TC-TRBye çağrı yapmasını talep ediyorlar. Yolcu uçağı pilotu çağrı yaptığını yanıt alamadığını kendi sistemlerinde,TC-TRBnin hızlı bir irtifa kaybını gördüğünü bildiriyor.